HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG MICROPIPET ĐÚNG CÁCH TRONG PHÒNG THÍ NGHIỆM
Trong phòng thí nghiệm, micropipet là “người bạn đồng hành” không thể thiếu khi thao tác với mẫu dung dịch nhỏ. Tuy nhiên, cách sử dụng pipet đúng chuẩn lại là yếu tố quyết định độ chính xác và độ lặp lại của thí nghiệm. Chỉ một thao tác sai – như nhấn piston quá nhanh hoặc chọn sai đầu tip – cũng có thể làm lệch kết quả đến vài phần trăm.
Trong bài viết này, Thịnh Phát Lab sẽ hướng dẫn chi tiết 6 bước sử dụng pipet đúng cách trong phòng thí nghiệm, kèm mẹo xử lý sai số, kỹ thuật pipetting ngược cho dung dịch nhớt, và hướng dẫn bảo trì – hiệu chuẩn micropipet. Cùng bắt đầu nhé!
Hướng dẫn 6 bước thao tác hút và xả mẫu chuẩn
Chuẩn bị Tip micropipet và Điều chỉnh thể tích chuẩn
Trước khi pipet, hãy chọn đầu tip phù hợp với dung tích micropipet. Lắp tip chặt bằng cách ấn nhẹ vào đầu micropipet, tránh xoay mạnh gây mòn khớp.
Sau đó, điều chỉnh thể tích bằng núm vặn theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Mẹo nhỏ: khi điều chỉnh giảm thể tích, hãy vượt qua giá trị cần lấy rồi quay ngược lại để loại bỏ độ rơ cơ học, giúp thể tích chính xác hơn.
Quy trình thao tác hút dung dịch
- Ấn piston đến nấc dừng thứ nhất – đây là điểm dừng hút mẫu
- Nhúng tip sâu khoảng 2–3 mm vào dung dịch (đủ để không hút bọt khí).
- Thả piston chậm rãi, đều tay, không thả tự do – giúp mẫu vào tip ổn định, tránh sai số thể tích.
Một mẹo quan trọng: nếu dung dịch quá đặc hoặc nhiệt độ thấp, bạn nên tráng tip trước khi hút (pre-wetting) bằng cách hút nhả vài lần để cân bằng áp suất và nhiệt độ trong tip.
Kỹ thuật xả mẫu chính xác và góc nghiêng lý tưởng
Khi nhả mẫu, hãy nghiêng pipet 10°–45°, chạm đầu tip vào thành ống để mẫu chảy trọn vẹn.
- Ấn piston đến nấc dừng thứ nhất để nhả phần lớn dung dịch.
- Sau đó ấn tiếp đến nấc dừng thứ hai để đẩy nốt giọt cuối cùng.
- Giữ nguyên vài giây trước khi rút tip ra khỏi thành ống.
Góc nghiêng hợp lý và thao tác chậm rãi giúp tránh hiện tượng đọng giọt, giảm hao mẫu và đảm bảo độ lặp lại.
Giải quyết sai số: Tráng tip và khắc phục sức căng bề mặt
Vai trò của việc tráng tip (Pre-wetting) để đảm bảo độ lặp lại
Khi hút mẫu nhiều lần liên tiếp, thể tích có thể thay đổi do chênh lệch áp suất và hơi nước bên trong tip. Việc tráng tip trước khi hút giúp:
- Cân bằng độ ẩm và nhiệt độ giữa không khí trong tip và dung dịch.
- Giảm sai số thể tích lên đến 0.5–1%.
- Đảm bảo độ lặp lại cao hơn khi thao tác vi thể (microvolume).
Vì vậy, pre-wetting là bước không thể bỏ qua trong quy trình pipetting chuyên nghiệp.
Ảnh hưởng của sức căng bề mặt lên thể tích hút
Sức căng bề mặt cao (đặc biệt ở dung dịch protein, ethanol hoặc surfactant) khiến mẫu dễ bám thành tip, gây sai số thể tích.
Giải pháp:
-
Giữ pipet thẳng khi hút, tránh nghiêng khiến bọt khí hình thành.
-
Nhúng tip nông (2–3 mm), không cắm sâu.
-
Duy trì tốc độ piston ổn định.
Việc hiểu cơ chế sức căng bề mặt giúp người thao tác chủ động hơn trong việc kiểm soát thể tích và cải thiện độ chính xác.
Bảo trì và kỹ thuật kiểm tra độ chính xác cho micropipet
Các bước kiểm tra độ chính xác bằng phương pháp cân khối lượng
Kiểm tra độ chính xác định kỳ giúp phát hiện lệch thể tích do mòn cơ học hoặc rò rỉ khí.
Cách kiểm tra:
-
Dùng cân phân tích 0.0001 g.
-
Hút nước cất 20°C, nhả vào đĩa cân đã hiệu chuẩn.
-
Cân 10 lần, tính trung bình và độ lệch chuẩn (SD).
Áp dụng công thức:
1 mg nước = 1 µL thể tích (ở 20°C).
Nếu sai số vượt quá ±1%, pipet cần hiệu chuẩn lại.
Tầm quan trọng của hiệu chuẩn định kỳ
Mỗi micropipet nên hiệu chuẩn 6–12 tháng/lần hoặc sau khi rơi, va đập.
Hiệu chuẩn giúp duy trì:
- Độ lặp lại (repeatability)
- Độ chính xác (accuracy)
- Tuổi thọ piston và lò xo
Những lỗi sai thường gặp khi hút mẫu và cách tránh làm hỏng piston
Lỗi thả piston quá nhanh và cách xử lý bọt khí
Thả piston nhanh khiến mẫu hút vào có bọt, thể tích không chính xác, thậm chí gây rò rỉ piston.
Khắc phục: thả chậm, đều, không dùng lực bật.
Nhúng tip quá sâu hoặc thay tip không chặt
Nhúng sâu >5 mm làm mẫu bám ngoài tip, gây sai số thể tích. Tip không chặt có thể lọt khí hoặc hút sai thể tích.
Luôn đảm bảo tip vừa khít – không nghiêng khi thao tác
Quy tắc xử lý khi pipet bị hút quá thể tích cho phép
Khi vô tình hút vượt quá giới hạn, không được nhả mạnh piston – dễ hỏng lò xo và seal.
Thay vào đó, hãy xả từ từ, lau khô thân tip, sau đó hiệu chuẩn lại nếu nghi ngờ sai số.
Thao tác pipet tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là kỹ năng đòi hỏi sự tỉ mỉ và đúng kỹ thuật để đạt kết quả đáng tin cậy. Hy vọng bài viết “Hướng dẫn sử dụng pipet đúng cách trong phòng thí nghiệm” đã giúp bạn hiểu rõ từng bước, từ chọn tip – hút mẫu – xả mẫu – đến hiệu chuẩn pipet.
👉 Thịnh Phát Lab – Nhà cung cấp micropipet, đầu tip, và thiết bị phòng thí nghiệm chính hãng:
📞 Hotline/Zalo: 0832 986 124
🌐 Website: thinhphatlab.com
✉️ Email: info@thinhphatlab.com
Liên hệ ngay để được tư vấn và báo giá tốt nhất!
